Wat is de AEX? En een aantal alternatieven.

De AEX is een index die de koersontwikkeling van de 25 grootste en meest verhandelde bedrijven op de Amsterdamse beurs weergeeft. AEX staat voor Amsterdam Exchange Index, wat zoveel betekent als Amsterdamse Wisselkoers Index. Maar dat klinkt natuurlijk veel minder spannend dan je initieel waarschijnlijk dacht.

De AEX bestaat al sinds 1983, toen het nog EOE index heette, naar de optiebeurs European Options Exchange. De optiebeurs was een plek waar je kon handelen in opties, dat zijn contracten waarmee je het recht koopt of verkoopt om een bepaald aandeel te kopen of verkopen tegen een vooraf afgesproken prijs en tijd. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar het komt erop neer dat je met opties kunt speculeren op de toekomstige koers van een aandeel. Als je denkt dat een aandeel gaat stijgen, kun je een optie kopen om het later tegen een hogere prijs te verkopen. Als je denkt dat een aandeel gaat dalen, kun je een optie verkopen om het later tegen een lagere prijs terug te kopen. Zo kun je winst maken als je gelijk krijgt, maar ook verlies lijden als je fout zit.

De EOE index was bedoeld om de optiehandel te stimuleren, door een mandje van 13 aandelen te maken waarop je opties kon kopen en verkopen. Deze 13 aandelen waren de grootste en meest verhandelde bedrijven op de Amsterdamse beurs, zoals ABN, Ahold, Akzo, Philips en Unilever. De index begon met een stand van 100 punten op 4 maart 1983, maar werd fictief teruggerekend tot 1 januari van dat jaar. Zo kon je zien hoe de index zich had ontwikkeld in de eerste twee maanden van het jaar.

In de loop der jaren is de EOE index veranderd in de AEX index, en is het aantal bedrijven in het mandje uitgebreid naar 25. De samenstelling van het mandje wordt twee keer per jaar herzien, in maart en september, op basis van de marktwaarde en de verhandelbaarheid van de aandelen. De marktwaarde is het totale bedrag dat alle aandelen van een bedrijf waard zijn op de beurs. De verhandelbaarheid is het percentage van de aandelen dat vrij beschikbaar is voor handel op de beurs. Sommige aandelen zijn namelijk in handen van grote aandeelhouders die ze niet willen verkopen, zoals het bedrijf zelf of andere bedrijven of fondsen. Deze aandelen tellen minder mee voor de weging van het mandje.

De stand van de AEX wordt elke seconde berekend door het gemiddelde te nemen van de koersen van de 25 bedrijven in het mandje. Hoe hoger de marktwaarde en de verhandelbaarheid van een bedrijf, hoe meer invloed het heeft op de stand van de index. Zo heeft ASML, het grootste bedrijf in de AEX met een marktwaarde van meer dan 300 miljard euro en een verhandelbaarheid van bijna 100%, een weging van ongeveer 20% in het mandje. Dat betekent dat als ASML 1% stijgt of daalt, de AEX ongeveer 0,2% mee beweegt.

Maar waarom is deze index zo belangrijk? En wat zegt het eigenlijk over de Nederlandse economie?

Er zijn verschillende redenen waarom de AEX als de belangrijkste graadmeter wordt gezien. Ten eerste is het een historische reden: de AEX bestaat al sinds 1983, en is daarmee een van de oudste indices ter wereld. De AEX heeft dus veel ups en downs meegemaakt, en geeft een goed beeld van de lange termijn trends op de beurs. Ten tweede is het een praktische reden: de AEX is makkelijk te volgen en te vergelijken met andere indices, omdat het een gewogen gemiddelde is van de koersen van de 25 bedrijven. De AEX wordt elke 15 seconden berekend en bijgewerkt, en is dus altijd actueel. Ten derde is het een psychologische reden: de AEX heeft een grote invloed op het sentiment van beleggers en consumenten. Als de AEX stijgt, dan wordt dat gezien als een teken van vertrouwen en optimisme in de economie. Als de AEX daalt, dan wordt dat gezien als een teken van onzekerheid en pessimisme. De AEX kan dus een self-fulfilling prophecy worden: hoe meer mensen geloven dat de AEX iets zegt over de economie, hoe meer dat ook zo wordt.

Maar betekent dit dat de AEX ook echt een goede afspiegeling is van de Nederlandse economie? Niet helemaal. De AEX bestaat namelijk uit bedrijven die vooral internationaal actief zijn, en dus niet alleen afhankelijk zijn van de binnenlandse markt. Denk bijvoorbeeld aan Shell, Unilever, Philips of ASML. Deze bedrijven hebben veel invloed op de AEX, maar niet zozeer op de Nederlandse economie als geheel. Bovendien zijn er veel sectoren die niet of nauwelijks vertegenwoordigd zijn in de AEX, zoals dienstverlening, gezondheidszorg of onderwijs. Deze sectoren hebben wel veel invloed op de Nederlandse economie, maar niet op de AEX. Daarom is het belangrijk om niet alleen naar de AEX te kijken, maar ook naar andere indicatoren, zoals het bruto binnenlands product (BBP), de werkloosheid, de inflatie of de consumentenbestedingen.

Kortom, de AEX is een belangrijke graadmeter voor de beurs en het sentiment, maar niet voor de economie als geheel. Het is dus verstandig om je niet blind te staren op de AEX, maar om ook andere bronnen te raadplegen. Zo krijg je een completer beeld van hoe het echt gaat met Nederland.

De AEX is de bekendste beursindex van Nederland. Maar is het ook een goede belegging?

Laten we ook even kijken naar de nadelen van de AEX en leg ik uit wat het rendement is geweest in de afgelopen 30 jaar.

Een van de nadelen van de AEX is dat het een smalle index is. De AEX bestaat uit slechts 25 bedrijven, die geselecteerd worden op basis van hun handelsvolume. Dat betekent dat de index niet representatief is voor de hele Nederlandse economie, maar vooral voor een paar grote sectoren zoals financiën, olie en technologie. Er zit dus weinig spreiding en het is niet winst gebaseerd maar volume.

Een ander nadeel van de AEX is dat het een koersindex is. Dat wil zeggen dat de index alleen rekening houdt met de koersveranderingen van de aandelen, en niet met de dividenduitkeringen. Dividend is een belangrijk onderdeel van het totale rendement van een aandeel, zeker op de lange termijn. Als je alleen naar de koers kijkt, mis je dus een deel van het plaatje.

Wat is dan het rendement van de AEX geweest in de afgelopen 30 jaar?

Dat hangt af van of je naar de koersindex of naar de herbeleggingsindex kijkt. De herbeleggingsindex houdt wel rekening met dividend, en laat dus een hoger rendement zien dan de koersindex.

Volgens mijn berekeningen was het gemiddelde jaarlijkse rendement van de AEX koersindex 5,92% in de periode 1983-2022. Het gemiddelde jaarlijkse rendement van de AEX herbeleggingsindex was 8,64% in dezelfde periode. Dat is een flink verschil!

Het rendement van de AEX kan natuurlijk per jaar sterk variëren. Zo was er in 2022 een daling van ruim 21% ten opzichte van het piekniveau van begin dat jaar. Om dat verlies goed te maken, moet de AEX weer stijgen tot 804 punten. Volgens BusinessInsider zou dat bij een jaarlijks rendement van 10% ongeveer vier jaar duren.

Conclusie: de AEX is een populaire maar beperkte beursindex. Als je wilt beleggen in Nederlandse aandelen, kun je beter kijken naar een bredere en meer stabiele index die ook dividend meeneemt in het rendement. Of nog beter: spreid je risico over meerdere landen en sectoren met behulp van ETF's of fondsen.

Lees ook: 4 Goede All World ETF's