Waarom China’s handelsoorlog groter en stiller is dan die van Trump

In het kort:

• China boekte in 2024 een recordhandelsoverschot van bijna $1.000 miljard, waarmee het zijn rol als exportgigant bevestigt.

• Ondanks Amerikaanse tarieven van meer dan 104% op Chinese goederen, blijft de VS structureel afhankelijk van Chinese toeleveringsketens – direct én indirect via Zuidoost-Azië.

• De enorme schaal, efficiency en staatssteun achter China’s industrie – met name batterijen – maken een snelle ‘ontkoppeling’ simpelweg onmogeljik.

China staat op een economisch kruispunt, maar buigt absoluut niet zomaar in de handelsoorlog. In 2024 boekte het land een recordhandelsoverschot van $1.000 miljard – bijna een verdubbeling sinds 2019.. Deze dominantie in wereldhandel is precies waarom de hernieuwde handelsoorlog met Donald Trump, die in zijn tweede termijn als president wederom China viseert, zo moeilijk te winnen is.

De surplus van China:

Bron: econovis

Volgens Vincent Vicard van denktank CEPII is het simpel: “De schaal waarop China domineert is ongezien in de moderne geschiedenis.” Het gaat niet alleen om textiel of speelgoed – China levert 50% van de wereldexport voor 730 van de 5.000 gecategoriseerde productgroepen. In de EU zijn dat er 240, in de VS slechts 90. Lees dat nog eens je beseft je wat voor een enorme shift Amerika probeert in te zetten.

VS voert tarieven op tot 104%, maar de ‘supply chain’ blijft Chinees

Trump heeft zoals we allemaal weten en gemerkt hebben op de beurs, zijn “Liberation Day Tariffs” ingevoerd: een algemene 10%-heffing op alle handelspartners, en extra heffingen op China die de totale tarieven op meer dan 104% brengen. Maar daarmee is de Chinese overmacht nog niet gebroken.

Trump en zijn nieuwe handelstarieven op 2 april;

Bron: Brendan Smialowski

Handel met de VS (2024):

• Export uit China naar VS: $525 miljard

• Import naar China vanuit VS: $164 miljard

• → Surplus: +$361 miljard

En zelfs als China minder rechtstreeks naar de VS exporteert, loopt veel nog via Zuidoost-Azië:

• Vietnam: +$99 miljard surplus voor China

• Thailand: +$38 miljard

• Mexico: +$71 miljard

Chinese onderdelen worden geëxporteerd naar landen als Mexico of Vietnam, geassembleerd tot eindproducten en dan alsnog naar de VS verscheept. Dit maakt een directe handelsbalans misleidend. Volgens Brad Setser (Council on Foreign Relations) is het werkelijke Chinese aandeel in de Amerikaanse import zelfs nog vele malen hoger dan cijfers suggereren.

Nergens is China’s industrieel overwicht zo duidelijk als in de batterijensector, essentieel voor elektrische auto’s en energieopslag, hun aanwezigheid in deze markt is immens:

Bron: Financial Times

Enkele harde, en voor Amerika pijnlijke, cijfers:

• 75% van alle lithium-ion batterijen wereldwijd komt uit China (IEA)

• Gemiddelde batterijprijs in China: 30% lager dan in de EU, 20% lager dan VS

• CATL, wereldmarktleider, heeft sinds 2014 een jaarlijkse groeirate van 110%

• Eigen grondstofverwerking (2023): 50% cobalt, nikkel, lithium, fosfaat in-house

In de regio Guangdong werken duizenden fabrieken samen in een zogeheten “whole dragon”-keten. Van plastic onderdelen tot cathodes en anodes – alles binnen een straal van een paar honderd kilometer. Hierdoor dalen prijzen, worden innovatiecycli korter en ontstaan schaalvoordelen die buitenlandse concurrenten simpelweg niet kunnen evenaren.

Wat gebeurt er buiten de VS?

China’s overschot ten opzichte van andere regio’s is net zo indrukwekkend:

Regio	Export (miljard $)	Surplus
EU	$516	+$247
India	$102	+$102
Verenigd Koninkrijk	$79	+$59
Mexico	$89	+$71

Daartegenover staan tekorten met grondstoffenlanden:

Land	Import	Export	Saldo
Australië	$141	$71	–$70 (ijzererts)
Brazilië	–$44	(sojabonen)
Taiwan	–$143	(halfgeleiders)

Sommige landen reageren al op het Chinese overschot:

• Mexico wil importtarieven herzien op kleding en schoenen

• Indonesië vreest massale ontslagen in textiel

• Rusland voerde importheffingen in op auto’s uit China

• Indië en Brazilië dienden WTO-klachten in tegen dumpprijzen van Chinees staal en chemicaliën

Maar China wijst elke beschuldiging van “oversupply” van de hand.

Volgens economen van Rhodium Group schuilt hier een dieper probleem: China’s binnenlandse consumptie blijft achter, terwijl productie blijft groeien. Hierdoor moet China blijven exporteren. Maar met zwakke wereldwijde vraag komt het systeem onder druk.

China’s exportmachine rust op een fundament van:

• Decennialange staatssteun en industriebeleid

• Hypercompetitieve markten met schaalvoordelen

• Verticale integratie tot in grondstoffen

• Lage lonen en hoge arbeidsparticipatie

Zelfs met torenhoge tarieven blijven andere landen afhankelijk van Chinese toeleveringsketens. Zoals Michael Pettis (Carnegie Endowment) stelt: “Zonder een lagere Amerikaanse consumptie en overheidstekorten, verplaatst de importstroom zich gewoon, maar verdwijnt niet.”

De structurele onbalans tussen sparen in China en spenderen in de VS is de kern van het probleem – niet alleen het surplus. Wat we nu zien, is geen ‘trade war’, maar simpelweg een poging tot herverkaveling van mondiale productie en macht. China zal zich misschien aanpassen, mogelijk meer investeren in fabrieken buiten eigen land, maar het opgeven van zijn rol als exportreus? Daar lijkt geen sprake van. Daarvoor zijn de belangen te groot – en de cijfers te dwingend, en voor China staat er veel te veel op het spel.