Opmerkelijk: Zoveel betaal jij elke maand aan de EU

In het kort:

Nederland draagt jaarlijks ongeveer 10 miljard euro bij aan de EU-begroting, waarvan een deel terugkomt via EU-programma's.
Er is groeiende kritiek dat de netto-bijdrage te hoog is, met voorstellen om deze te verlagen, hoewel dit volgens het CPB moeilijk te realiseren is.
Voorstanders benadrukken de voordelen van het EU-lidmaatschap voor de economie, terwijl critici pleiten voor meer investeringen in binnenlandse problemen.

Steeds meer Nederlanders hebben kritiek op de bestedingen en investeringen die de EU maakt en daarom is het eens interessant om stil te staan bij wat Nederland financieel bijdraagt aan de Europese Unie (EU). Nederland, als één van de 27 lidstaten, draagt jaarlijks immers miljarden euro's bij aan de gezamenlijke begroting van de EU. Deze bijdrage is zeker belangrijk voor het functioneren van de Unie, omdat het de gezamenlijke financiering mogelijk maakt van bijvoorbeeld landbouwsubsidies, infrastructuurprojecten en andere EU-programma's die de lidstaten ten goede komen.

Voor 2023 bedraagt de totale Nederlandse bijdrage aan de EU-begroting ongeveer 10 miljard euro. Ter vergelijking, de totale EU-begroting voor dit jaar bedraagt 189 miljard euro, en de Nederlandse rijksbegroting staat op 434 miljard euro. Dit betekent dat Nederland ongeveer 5 procent van zijn jaarlijkse begroting aan de EU afdraagt.

De EU-begroting is gebaseerd op een zogenoemd "Meerjarig Financieel Kader" (MFK), dat loopt van 2021 tot 2027. Dit MFK bepaalt hoeveel elk land jaarlijks bijdraagt aan de EU. Voor de gehele periode bedraagt de EU-begroting maar liefst 1824 miljard euro. In 2028 zal er een nieuwe begroting worden opgesteld.

Nederland is een van de nettobetalers binnen de EU, wat betekent dat we meer bijdragen aan de EU-begroting dan dat we ervan terugkrijgen. In 2022 was de netto-bijdrage van Nederland ongeveer 2,7 miljard euro, wat inhoudt dat van de 10 miljard die Nederland afdroeg, een deel terugvloeide naar het land in de vorm van EU-programma’s, subsidies en andere projecten.

Hoewel deze bedragen fors lijken, komen ze voor elke Nederlandse burger neer op ongeveer 39 euro per maand. Dit bedrag plaatst Nederland op de vierde plaats qua bijdrage per inwoner binnen de EU, achter Ierland, Luxemburg en België. Toch is er veel kritiek op dat er meer uitgaat dan dat er binnenkomt voor Nederland.

Critici stellen dat het geld dat naar de EU gaat, beter binnen Nederland geïnvesteerd zou kunnen worden om bijvoorbeeld de uitkeringssystemen te verbeteren, wachtlijsten in de zorg aan te pakken of de toeslagenproblematiek op te lossen. De toeslagenaffaire, waarin duizenden ouders onterecht als fraudeurs werden aangemerkt en jarenlang in financiële onzekerheid verkeerden, heeft het vertrouwen in de overheid ernstig geschaad. Voorstanders van een kleinere EU-bijdrage wijzen erop dat deze fondsen gebruikt kunnen worden om dit soort binnenlandse misstanden aan te pakken en burgers directe steun te bieden.

Aan de andere kant benadrukken voorstanders van de EU-bijdrage dat Nederland veel indirecte voordelen haalt uit het lidmaatschap van de Europese Unie, zoals de toegang tot de interne markt en de steun voor grensoverschrijdende infrastructuurprojecten. Deze voordelen zouden volgens hen op de lange termijn bijdragen aan de economische groei en stabiliteit van het land. Echter, de groeiende kritiek binnen de Nederlandse politiek en samenleving benadrukt dat er een spanningsveld bestaat tussen de internationale verplichtingen van Nederland en de noodzaak om interne problemen aan te pakken.

In het kabinetsakkoord hebben de formerende partijen, zoals de PVV, BBB, NSC en VVD, aangegeven dat zij streven naar een kleinere bijdrage aan de EU. Ze willen de Nederlandse bijdrage met 1,6 miljard euro verminderen. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) is het echter lastig om dit daadwerkelijk te realiseren. De bijdrage van Nederland aan de EU is namelijk afhankelijk van internationale afspraken en economische factoren. Het CPB heeft berekend dat een reductie van maximaal 0,5 miljard euro haalbaar zou zijn, een stuk minder dan de voorgestelde 1,6 miljard. Het is moeilijk om te bepalen of dit op lange termijn nu goed of slecht is voor Nederland en de algemene positie van de EU.