Officieel deflatie in Nederland, maar dat is niet het hele verhaal

In het kort:

• In Nederland was in oktober 2023 officieel sprake van deflatie, waarbij het gemiddelde prijspeil daalde.

• Deze deflatie was voornamelijk te wijten aan een opvallende daling in energieprijzen, die in oktober 2022 aanzienlijk hoog waren.

• Zonder de invloed van energieprijzen, bleven de prijzen van goederen en diensten stijgen, en de inflatiecijfers werden beïnvloed door veranderingen in de berekeningsmethode. Rabobank verwacht dat de inflatie vanaf hier weer zal stijgen, met mogelijke risico's in de energiemarkten voor de toekomst.

In Nederland is officieel sprake van deflatie, wat betekent dat het gemiddelde prijspeil is gedaald. Deze ontwikkeling heeft zich voor de tweede maand op rij voorgedaan in oktober 2023. Echter, het is belangrijk om te begrijpen dat deze deflatie voornamelijk wordt veroorzaakt door een opvallende daling in de energieprijzen, die in oktober 2022 extreem hoog waren. Hier volgt een analyse van de huidige situatie.

Prijzen dalen in oktober: officiële cijfers

Volgens de officiële cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) was er in oktober sprake van deflatie in Nederland. Afhankelijk van de definitie lag het prijspeil 1% of 0,4% lager dan in dezelfde maand in 2022. Het is van essentieel belang op te merken dat deze percentages afhangen van de gehanteerde definitie. Volgens de Europese definitie (HICP) was er sprake van 1% deflatie, terwijl bij de Nederlandse definitie (CPI) de deflatie 0,4% bedroeg.

De rol van energieprijzen in deflatie

Wat deze cijfers zo interessant maakt, is de prominente rol van energieprijzen. In oktober 2022 bereikten de energieprijzen een hoogtepunt, wat leidde tot een inflatiepiek. Consumenten waren toen aanzienlijk meer kwijt aan energie. Echter, in oktober 2023 zijn de energieprijzen met maar liefst 40% gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit fenomeen is een belangrijke factor in de huidige deflatie.

Normalisering van de situatie

Bij een nader onderzoek van de cijfers blijkt dat de prijzen van goederen en diensten zonder de invloed van energie in oktober nog steeds met 5,1% zijn gestegen op jaarbasis. De prijsstijging van diensten is vrijwel gelijk gebleven, met een toename van 4,7% ten opzichte van het voorgaande jaar. Voedingsmiddelen, dranken en tabak stegen minder in prijs, maar de verwachting is dat deze prijzen de komende maanden zullen stabiliseren.

Methodebreuk in berekening

De officiële inflatiecijfers kunnen enigszins vertekend zijn door de rekenmethode die het CBS voor juni hanteerde. De energiecomponent wordt nu berekend op basis van wat consumenten daadwerkelijk betalen in plaats van de prijzen voor nieuwe contracten. De oude methode overschatte de inflatie omdat veel huishoudens nog profiteerden van langlopende contracten met lagere prijzen. Als we kijken naar een alternatief inflatiecijfer, waarbij wordt aangenomen dat het CBS vorig jaar al met de prijzen van bestaande contracten werkte, was er in oktober geen sprake van deflatie, maar van een inflatie van ruim 7%.

Toekomstverwachting

Rabobank verwacht dat de inflatie na de dip in oktober weer zal stijgen, en tegen het begin van 2024 zal het naar verwachting rond 3,5% liggen. Daarna zal de inflatie weer langzaam afnemen. Dure energie en grondstoffen hebben bijgedragen aan de recente inflatiegolf, maar de tweede orde-effecten via lonen en eindprijzen zijn inmiddels uitgewerkt.

Koude winter en energiemarkten als risico's

De grote risico's voor de toekomstige inflatie zitten volgens experts niet zozeer in de loonstijgingen, die naar verwachting de inflatie nog niet hebben ingehaald, maar eerder in de energiemarkten. Een koude winter kan de vraag naar energie opdrijven, terwijl de levering uit Rusland als grote energieleverancier is weggevallen. Dit kan leiden tot een snellere stijging van energieprijzen dan voorzien.

Conclusie

Hoewel Nederland momenteel officieel te maken heeft met deflatie, is het belangrijk om te begrijpen dat deze situatie voornamelijk wordt veroorzaakt door de sterke daling in energieprijzen. Zonder de invloed van energie zijn de prijzen van goederen en diensten in werkelijkheid gestegen. De inflatiecijfers kunnen enigszins vertekend zijn door veranderingen in de berekeningsmethode, maar de economische vooruitzichten blijven gunstig, met de verwachting dat de inflatie geleidelijk zal normaliseren.

Heb je vragen of opmerkingen? Stuur dan een e-mail naar rens@debelegger.nl